علت هالیتوز (بوی بد دهان) چیست؟

به هر گونه بوی بدی که از دهان یا بینی خارج شود، هالیتوز گفته می شود. در این مطلب در ادامه با عوامل ایجاد هالیتوز  یا همان بوی بد دهان آشنا خواهید شد.

بوی بد تنفس واقعی

این اصطلاحی است که در هنگام حضور واقعی بوی بد دهان به کار برده می شود. دقت کنید که میان هالیتوزیس فیزیولوژیک و پاتولوژیک باید تمایز قائل شود. هالیتوزیس فیزیولوژیک که در واقع از کاهش میزان بزاق در طول شب و زیاد شدن تخمیر است ناشی می شود و  با مصرف صبحانه و انجام اقدامات بهداشتی برای دهان، از بین می رود. این بوی بد دهان علامتی از مشکل در سلامت شخص نیست ولی هالیتوزی که دائمی باشد نشان دهنده پاتولوژی خاصی است که هالیتوز پاتولوژیک خوانده می شود.    

بوی بد تنفس کاذب

هنگامی که بوی بد دهان و دلیل آن قابل درک نباشد و بیمار خود از این بوی بد اذیت شده می شود و رنج می برد.  

هالیتو فوبیا

بیمار پس از درمان بوی بد تنفس واقعی خود و یا تشخیص اینکه این بوی بد تنفس کاذب، هنوز اعتقاد دارد که هالیتووجود دارد و این احساس اشتباه یک شرایط روانی است.  

علل ایجاد هالیتوز

عوامل زیادی در ایجاد هالیتوز در افراد مختلف تاثیرگذارند:    

1- علل غیر پاتولوژیک

بالا رفتن سن: با بالا رفتن سن، میزان باکتری های موجود در دهان زیادتر می شوند.

تنفس صبحگاهی: شناخته شده ترین دلیل ایجاد هالیتوز، کاهش یافتن میزان PH بزاق دهان به 7 است و آنزیم ها از بین می روند که همین موجب بد بو شدن بزاق دهان خواهد شد.      

تنفس گرسنگی:  این نوع تنفس به خاطر بازدم ریوی محصولات فرار متابولیسم چربی ها و پروتئین ها در بدن است. کم شدن میزان و جریان بزاق و خشک شدن دهان هم یقینا یک نقش اساسی دارد.  

داروها: مصرف داروهایی مانند دی متیل سولفو کسید، ، امیل نیتریت پارالدئید، ایزوسورباید، دی نیترات و بعضی از ویتامین ها مانند B6 و تتراسایکلین ممکن است باعث هالیتوز گردد.

بوی الکل: در مواقعی که شخص اضطراب داشته باشد، از دهانش بوی الکل استشمام خواهد شد، همچنین معتادان به الکل.

تنفس قاعدگی: به این معنا که در بعضی افراد این بوی بد دهان، یک روز پیش از آغاز قاعدگی شروع می شود.

غذاها: برای مثال سیر، از شناخته شده ترین عوامل برای ایجاد بوی بد دهان به حساب می آید.  

تنفس سیگاری: مصرف سیگار در واقع عاملی مهم در ایجاد بوی بد دهان است. بیشتر بخوانید: عوامل تحلیل لثه

2- دلائل پاتولوژیک

 دهان و دندان: از شناخته شده ترین دلائل پاتولوژیک هالیتوز در واقع مشکلات دهان باز و دندان هاست. باکتری های فلور طبیعی دندان می توانند باعث تولید ترکیبات فرار سولفور شوند که موجب ایجاد بوی بد دهان در افراد می شوند.

 بینی: ضایعات تخریب کننده مانند تومورهای بینی به دلیل بوجود آوردن بافت نکروتیک و نشت خون موجب بوی بد دهان می شوند.  

خشکی دهان : خشک شدن دهان به هر دلیلی که باشد، چه در اثر مصرف داروها، عوامل ژنتیکی و یا به علت عوارض جانبی بیماری ها قادر است باعث ایجاد هالیتوز شود. برخی از باکتری های موجود در دهان که در واقع جزو فلور طبیعی دهان به حساب می آیند، می توانند ترکیبات  پروتئینی دهان را تجزیه کنند که نتیجه آن تولید گازهای گوگرد داری همانند سولفید هیدروزن و متیل کاپتان است که موجب ایجاد بوی بد در دهان می شود.

 سینوس ها:  بیمارانی که به سینوزیت مزمن مبتلا هستند امکان دارد دچار هالیتوز شوند.

لوزه ها و حلق: عفونت مکرر لوزه، باعث هالیتوز خواهد شد.

دستگاه گوارش: افرادی که به آشالازی ( نوعی اختلال حرکتیِ نادر مری است که با انقباض تونیک اسفنکتر تحتانی مری مشخص می‌شود) مبتلایند به دلیل تجزیه غذا مایعات و بزاق جمع ضده در بخش گشاد مری، نوعی گاز تولید می کنند که به شکل آروغ های بد بو خود را نشان می دهند.

 بیماری های سیستمیک: برخی از بیماری های سیستمیک همانند نارسایی مزمن کلیه ها (خروج بوی ادرار از دهان) نارسایی کبدی( مثل بوی ماهی، بوی شیرین و کپک) افراد دیابتی( بوی استون و سیب گندیده)  

3- بیماری های روانی

بدلیل عوامل روانی که برخی بیماران به اشتباه تصور می کنند  که مشکل هالیتوز دارند و دچار توهم بویایی هستند.
4- استرس و اضطراب

داشتن استرس و فشارهای عصبی و روانی خودش در واقع تشدید کننده برگشت اسید معده به مری است که به همین خاطر دهانه بین مری و معده باز خواهد ماند. فتق دهانه معده و مری و داشتن استرس، بجز خشک شدن دهان باعث هالیتوز می گردد.  

تشخیص بوی بد دهان

روش تشخیص درست در مورد بیمارانی که به بوی بد دهان دچارند با پرسش های کامل و جامع درباره بوی بد دهان، عادات غذایی و سابقه پزشکی اشخاص شروع شده و با سوال در مورد تناوب زمان بروز بوی بد دهان، جلب توجه سایرین به بوی بد دهان او و بوی تنفس خیالی ادامه می یابد.    

اصول تشخیص بوی بد دهان 

هوای بازدم در بیمارانی که از هالیتوزیس عاری است، خود حداکثر شامل 150 مولکول مختلف است. احساس کردن بوی این مولکول ها به عوامل زیر وابسته است:

1. غلظت آستانه: هر مولکولی برای اینکه قابل شناسایی شود باید دارای غلظت خاصی باشد.
2. قدرت بو: در واقع میزانی از غلظت است که باید به غلظت فعلی اضافه شود، تا کسی که بوی بد را قضاوت می کند به این بو درجه بالاتری بدهد.  
3. فراریت:  ترکیبی که بدبو است زمانی قابل تشخیص است که به شکل فرار درآید.
4. ماندگاری: قابلیت مولکول به این منظور که در محل باقی مانده و باعث ادامه انتشار بو در هوا شود. بیشتر خوانید: مال اکلوژن

درجه بندی

با وجود اینکه ابزارهای مرتبط با معاینه بوی بد تنفس وجود دارند اما بررسی organoleptic، به وسیله یک شخص قضاوت کننده هنوز هم استاندارد طلایی به حساب می آید و در واقع راحت ترین و رایج ترین شیوه مورد استفاده به این منظور است؛ چون انعکاسی از شرایط روتین فرد است که میزان بوی بد  بیشتر قابل تشخیص است.
در حالت نرمال هالیتوز از صفر تا 5 درجه بندی می شود که معلوم می کند که آیا بوی دهان ناخوشایند است یا نه. این درجه بندی به شرح زیر است:
صفر: هیچ بویی وجود ندارد.

یک: بوی بد به سختی قابل استشمام است.
دو: بو خفیف است.سه: بو در حد متوسط.
چهار:  بوی قوی  strong
پنج: بوی شدیدsevere