ژنژیویت یا التهاب لثه؛ علائم، دلائل و درمان

ژنژیویت یک نوع شایع و خفیف بیماری لثه (بیماری پریودنتال) است که باعث تحریک، قرمزی، التهاب لثه و عفونت لثه در اطراف پایه دندان می شود. مهم است که التهاب لثه را جدی بگیرید و به سرعت آن را درمان کنید، ژنژیویت منجر به بیماری لثه بسیار جدی تری به نام پریودنتیت و از دست دادن دندان می‌شود و شایع ترین علت التهاب لثه، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است که عادات خوب بهداشت دهان و دندان، مانند مسواک زدن حداقل دو بار در روز، نخ دندان کشیدن روزانه و معاینات منظم دندانپزشکی به پیشگیری از التهاب لثه کمک می‌کند.

علائم التهاب لثه

لثه های سالم سفت و صورتی کم رنگ هستند و محکم در اطراف دندان قرار می گیرند. علائم و نشانه های التهاب لثه عبارتند از:

• لثه های متورم یا پف کرده
• لثه های قرمز تیره
• لثه هایی که هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن به راحتی خونریزی می کنند.
• بوی بد دهان
• عقب رفتن لثه
• لثه های نرم

علل بروز التهاب لثه

شایع ترین علت التهاب لثه، بهداشت نامناسب دهان است که باعث ایجاد پلاک روی دندان ها شده و باعث التهاب بافت های اطراف لثه می شود که در اینجا نحوه پلاک می تواند منجر به التهاب لثه شود.

پلاک یک لایه نامرئی و چسبنده است که عمدتا از باکتری‌ها تشکیل شده است که وقتی نشاسته و قند موجود در غذا با باکتری‌هایی که به طور معمول در دهان شما وجود دارند برهم‌کنش می‌کنند، روی دندان‌ها ایجاد می‌شود که پلاک به حذف روزانه نیاز دارد زیرا به سرعت دوباره تشکیل می شود.

پلاک به جرم تبدیل شده و پلاک‌هایی که روی دندان‌های شما باقی می‌مانند، می‌توانند در زیر خط لثه سخت شوند و به جرم دندان تبدیل شوند که باکتری‌ها را جمع‌آوری می‌کند، این مسئله حذف پلاک را دشوارتر کرده و یک سپر محافظ برای باکتری ها ایجاد می کند و باعث تحریک در امتداد خط لثه می شود. برای از بین بردن جرم دندان به تمیز کردن حرفه ای دندان نیاز دارید.

هنگامی که لثه ملتهب می شود هر چه مدت زمان طولانی تری این پلاک روی دندان های شما باقی بماند، قسمتی از لثه اطراف پایه دندان شما را بیشتر تحریک می کند و باعث التهاب می شود. با گذشت زمان، لثه های شما متورم می شوند و به راحتی خونریزی می کنند و پوسیدگی دندان نیز منجر می‌شود و در صورت عدم درمان، التهاب لثه می تواند به پریودنتیت و در نهایت از دست دادن دندان پیشرفت کند.

عوامل خطر التهاب لثه

ژنژیویت شایع است و هر کسی ممکن است به آن مبتلا شود، عواملی که می توانند خطر ابتلا به ژنژیویت را افزایش دهند عبارتند از:

• عادات بد مراقبت از دهان
• سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو
• سن بالاتر
• دهان خشک
• تغذیه نامناسب، از جمله کمبود ویتامین C
• همچنین ترمیم های دندانی که به درستی روی آن ها قرار نمی گیرند یا دندان های کجی که تمیز کردن آن ها دشوار است.

شرایطی مانند سرطان خون، HIV یاAIDS  یا درمان سرطان داروهای خاصی مانند فنی توئین Dilantin، Phenytek  برای تشنج های صرع و برخی مسدود کننده های کانال کلسیم، که برای آنژین صدری، فشار خون بالا و سایر شرایط استفاده می شود، همچنین تغییرات هورمونی، مانند تغییرات مربوط به بارداری، چرخه قاعدگی یا استفاده از قرص های ضد بارداری، ژنتیک و شرایط پزشکی مانند برخی عفونت های ویروسی و قارچی منجر به ضعف سیستم ایمنی شده و در نتیجه احتمال التهاب لثه وجود دارد.

عوارض التهاب لثه

ژنژیویت درمان نشده می تواند به بیماری لثه تبدیل شود که به بافت و استخوان زیرین گسترش می یابد (پریودنتیت)، یک بیماری بسیار جدی تر که می تواند منجر به از دست دادن دندان شود.

تصور می شود که التهاب مزمن لثه با برخی از بیماری های سیستمیک مانند بیماری های تنفسی، دیابت، بیماری عروق کرونر، سکته مغزی و آرتریت روماتوئید مرتبط است و برخی تحقیقات نشان می دهد که باکتری های مسئول پریودنتیت از طریق بافت لثه وارد جریان خون شما شده و احتمالا بر قلب، ریه ها و سایر قسمت های بدن شما تأثیر بگذارند.

ترانچ دهان که به نام ژنژیویت اولسراتیو نکروزان (NUG) نیز شناخته می شود، شکل شدیدی از التهاب لثه است که باعث دردناک شدن، عفونی شدن، خونریزی لثه و زخم می شود.

جلوگیری از التهاب لثه

بهداشت دهان و دندان خوب بدان معناست که دندان های خود را حداقل دو بار در روز به مدت دو دقیقه مسواک بزنید و صبح و قبل از رفتن به رختخواب و حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید، بهتر است بعد از هر وعده غذایی یا میان وعده یا همانطور که دندانپزشک شما توصیه می کند مسواک بزنید و نخ دندان کشیدن قبل از مسواک زدن به شما این امکان را می دهد که ذرات غذا و باکتری های شل شده را پاک کنید.

ویزیت منظم دندانپزشکی معمولا هر شش تا 12 ماه یکبار برای تمیز کردن به دندانپزشک یا بهداشت دندان خود مراجعه کنید، اگر عوامل خطری دارید که شانس ابتلا به پریودنتیت را افزایش می دهد، مانند خشکی دهان، مصرف برخی داروها یا سیگار کشیدن باید دقت بیشتری در تمیز کردن دندان‌های خود داشته باشید و اشعه ایکس سالانه می تواند به شناسایی بیماری هایی که با معاینه بصری دندان دیده نمی شوند کمک کند و تغییرات در سلامت دندان شما را بررسی کند.

اقدامات بهداشتی خوب اقداماتی مانند تغذیه سالم و مدیریت قند خون در صورت ابتلا به دیابت نیز برای حفظ سلامت لثه مهم هستند.

تشخیص التهاب لثه

دندانپزشکان معمولا التهاب لثه را بر اساس موارد زیر تشخیص می دهند:

• تاریخچه دندانپزشکی و شرایطی که در علائم شما نقش داشته باشد را بررسی می‌کند.

• معاینه دندان ها، لثه ها، دهان و زبان برای علائم پلاک و التهاب.

• اندازه گیری عمق پاکت شیار بین لثه و دندان با قرار دادن یک پروب دندانی در کنار دندان در زیر خط لثه، معمولا در چندین محل در سراسر دهان که در یک دهان سالم، عمق پاکت معمولا بین 1 تا 3 میلی متر است و عمق بیشتر از 4 میلی متر نشان دهنده بیماری لثه است.

• اشعه ایکس دندان برای بررسی از دست دادن استخوان در مناطقی که دندانپزشک شما پاکت های عمیق تری را می بیند.

اگر بیماری لثه شما پیشرفته باشد، بهترین دندانپزشک شما را به متخصص بیماری های لثه (پریودنتیست) ارجاع می‌دهد.

درمان التهاب لثه

درمان التهاب لثه (ژنژیویت) معمولا شامل مراحل زیر است:

پاکسازی دندان‌ها و لثه‌ها

اولین قدم در درمان، از بین بردن پلاک‌ها و جرم‌های دندانی است که عامل اصلی التهاب لثه هستند. این کار توسط دندانپزشک با استفاده از ابزارهای خاص برای تمیز کردن دندان‌ها انجام می‌شود.

ترمیم دندان

ترمیم دندان در صورت نیاز دندان‌های نامرتب یا تاج‌ها، بریج‌ها یا سایر ترمیم‌های دندانی نامناسب ممکن است لثه‌های شما را تحریک کرده و حذف پلاک را در طول مراقبت روزانه از دهان سخت‌تر کند، اگر مشکلات دندان ها یا ترمیم های دندانی به التهاب لثه شما کمک کند، دندانپزشک شما ممکن است رفع این مشکلات را توصیه کند.

مسواک زدن صحیح و منظم

استفاده از مسواک نرم و مسواک زدن حداقل دو بار در روز با خمیر دندان فلورایدی بسیار مهم است. همچنین استفاده از نخ دندان برای پاکسازی میان دندان‌ها به حذف پلاک‌ها کمک می‌کند.

دهان‌شویه‌های ضدباکتریال

دندانپزشک برای کنترل عفونت و کاهش التهاب، دهان‌شویه‌های ضدباکتریال تجویز می‌کند و این دهان‌شویه‌ها به کاهش پلاک و باکتری‌های موجود در دهان کمک می‌کنند.

کنترل عوامل خطر

در صورتی که عواملی مانند سیگار کشیدن، دیابت، یا تغذیه ناسالم عامل التهاب لثه باشند، باید این عوامل کنترل شوند که ترک سیگار، بهبود رژیم غذایی و کنترل قند خون می‌تواند در درمان مؤثر باشد.

پیگیری و مراقبت‌های دوره‌ای

پس از درمان اولیه، دندانپزشک برنامه‌ای برای بازدیدهای دوره‌ای و پاکسازی دندان‌ها به منظور پیشگیری از عود التهاب لثه تعیین می‌کند.

در صورتی که التهاب لثه درمان نشود و به پریودنتیت تبدیل گردد، درمان‌های پیچیده‌تری مانند جراحی لثه لازم است.

چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده علائم زیر باید به دندانپزشک مراجعه نمایید:

1. اگر هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان، لثه‌ها خونریزی کنند.
2. ادامه پیدا کردن تورم و قرمزی لثه‌ها
3. درد یا حساسیت لثه‌ها به ویژه در هنگام مصرف غذاهای گرم یا سرد.
4. بوی بد دهان
5. پس‌روی لثه‌ها
6. تغییرات در وضعیت دندان‌ها

اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، مراجعه به دندان‌پزشک برای تشخیص دقیق و شروع درمان ضروری است و درمان زودهنگام می‌تواند از پیشرفت بیماری و مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.

سوالات متداول

در نهایت…

التهاب لثه یک بیماری شایع است که به دلیل تجمع پلاک و باکتری‌ها بر روی دندان‌ها و لثه‌ها ایجاد می‌شود، اگرچه در مراحل ابتدایی معمولا بدون درد است، اما در صورت عدم درمان،  به بیماری‌های جدی‌تری مانند پریودنتیت تبدیل می‌شود که باعث آسیب به دندان‌ها و استخوان‌های حمایتی آن‌ها شده و پیشگیری از طریق رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک بسیار مهم است.